RRB ALP Vacancy 2025: 9900 पदों पर बम्पर भर्ती

RRB ALP Vacancy 2025 में 9900 पदों पर भर्ती! पात्रता, सिलेबस, चयन प्रक्रिया, तयारी टिप्स और ऑनलाइन आवेदन की पूरी जानकारी पाएं।

RRB ALP Vacancy 2025 Zone Wise Vacancies Chart for Assistant Loco Pilot Posts
RRB ALP 2025: रेलवे जोन के अनुसार असिस्टेंट लोको पायलट पदों की कुल रिक्तियां – विस्तार से जानकारी के लिए Rozgar Portal देखें।

RRB ALP Vacancy 2025: संक्षिप्त विवरण

भारतीय रेलवे में सहायक लोको पायलट (Assistant Loco Pilot) बनाने का सपना देख रहे उम्मीदवारों के लिए सुनहरा मौका है। रेलवे भर्ती बोर्ड (RRB) ने 9900 ALP पदों पर भर्ती के लिए आधिकारिक अधिसूचना (CEN No. 01/20250 जारी कर दी है। योग्य उम्मीदवार 10 अप्रैल 2025 से 9 मई 2025 तक ऑनलाइन आवेदन कर सकते हैं।

विवरण जानकारी
संगठन का नाम रेलवे भर्ती बोर्ड (RRB)
पोस्ट का नाम सहायक लोको पायलट (ALP)
कुल पद 9900
अधिसूचना संख्या CEN 01/2025
आवेदन प्रारंभ तिथि 10 अप्रैल 2025
आवेदन की अंतिम तिथि 9 मई 2025
वेतनमान ₹19,900/- (Level 2)
चयन प्रक्रिया CBT-1, CBT-2, CBAT, दस्तावेज़ सत्यापन
शैक्षणिक योग्यता मैट्रिक + ITI/डिप्लोमा/इंजीनियरिंग डिग्री
आयु सीमा 18 से 30 वर्ष (आरक्षण अनुसार छूट)
आधिकारिक वेबसाइट https://www.rrbapply.gov.in/

ALP की जिम्मेदारियाँ (Job Responsibility of RRB ALP Vacancy 2025)

सहायक लोको पायलट रेलवे के तकनीकी संचालन में महत्वपूर्ण भूमिका निभाता है। मुख्य जिम्मेदारियाँ निम्नलिखित है:

  • लोको पायलट को ट्रैन चलने में सहायता देना
  • इंजन की तकनीकी स्थिति की जाँच करना
  • सिग्नल और संकेतों का पालन सुनिश्चित करना
  • ट्रैन की सुरक्षा सुनिश्चित करना
  • छोटे-मोटे यांत्रिक सुधार करना
  • इमरजेंसी सिचुएशन में सहयोग देना

ALP की यह नौकरी तकनीकी दक्षता, सजगता और जिम्मेदारी की मांग करती है।

महत्वपूर्ण तिथियां (Important Dates)

इवेंट तिथि
अधिसूचना जारी 11 अप्रैल  2025
आवेदन शुरू 12 अप्रैल 2025
आवेदन की अंतिम तिथि 11 मई 2025
फीस भुगतान की अंतिम तिथि 11 मई 2025

योग्यता मापदंड (Eligibility Criteria of RRB ALP Vacancy 2025)

शैक्षणिक योग्यता

उम्मीदवारों के पास निम्न में से कोई एक योग्यता होनी चाहिए:

  • मैट्रिक/SSLC  + ITI (NCVT/SCVT द्वारा मान्यता प्राप्त ट्रेड में)
  • या कोर्स पूर्ण अधिनियम अपरेंटिसशिप
  • या मैकेनिकल/इलेक्ट्रिकल/इलेक्ट्रॉनिक्स/ऑटोमोबाइल इंजीनियरिंग में 3 साल का डिप्लोमा
  • या उपरोक्त इंजीनियरिंग विषयों में डिग्री

आयु सीमा

01.07.2006 से 02.07.1991 के बीच जन्मे उम्मीदवार पत्र हैं।
( आयु में SC/ST/OBC/ExSM/PwD आदि के लिए नियमानुसार छूट दी जाएगी।)

RRB ALP Vacancy 2025 में भाग लेने वाले रेलवे भर्ती बोर्ड (RRBs)

RRB ALP Recruitment 2025 के तहत चयनित उम्मीदवारों को निम्नलिखित रेलवे भर्ती बोर्डो (RRBS) में सहायक लोको पायलट (Assistant Loco Pilot) पद के लिए नियुक्ति किया जाएगा। यह सूची आधिकारिक अधिसूचना के साथ जारी की गयी है।

RRB क्षेत्र (RRB Region) आधिकारिक वेबसाइट (Official Website)
अहमदाबाद (Ahmedabad) www.rrbahmedabad.gov.in
अजमेर (Ajmer) www.rrbajmer.gov.in
बेंगलुरु (Bengaluru) www.rrbbnc.gov.in
भोपाल (Bhopal) www.rrbbhopal.gov.in
भुवनेश्वर (Bhubaneswar) www.rrbbbs.gov.in
बिलासपुर (Bilaspur) www.rrbbilaspur.gov.in
चंडीगढ़ (Chandigarh) www.rrbccdg.gov.in
चेन्नई (Chennai) www.rrbchennai.gov.in
गोरखपुर (Gorakhpur) www.rrbgkp.gov.in
गुवाहाटी (Guwahati) www.rrbguwahati.gov.in
जम्मू श्रीनगर (Jammu Srinagar) www.rrbjammu.nic.in
कोलकाता (Kolkata) www.rrbkolkata.gov.in
मालदा (Malda) www.rrbmalda.gov.in
मुंबई (Mumbai) www.rrbmumbai.gov.in
मुजफ्फरपुर (Muzaffarpur) www.rrbmuzaffarpur.gov.in
पटना (Patna) www.rrbpatna.gov.in
प्रयागराज (Prayagraj / Allahabad) www.rrbald.gov.in
रांची (Ranchi) www.rrbranchi.gov.in
सिकंदराबाद (Secunderabad) www.rrbsecunderabad.gov.in
सिलीगुड़ी (Siliguri) www.rrbsiliguri.gov.in
तिरुवनंतपुरम (Thiruvananthapuram) www.rrbthiruvananthapuram.gov.in

चयन प्रक्रिया (Selection Process of RRB ALP Vacancy 2025)

1. CBT-1 (Computer Based Test-1)

    • परीक्षा माध्यम: ऑनलाइन
    • कुल प्रश्न: 75
    • अंक: 75
    • समय: 60 मिनट
    • विषय:
      • गणित (Mathematics)
      • सामान्य बुद्धिमता और तर्कशक्ति (General Intelligence & Reasoning)
      • सामान्य विज्ञान (General Science)
      • समसामयिक घटनाओं की सामान्य जानकारी (General Awareness of Current Affairs)

मार्किंग स्कीम:

  • हर सही उत्तर पर 1 अंक
  • हर गलत उत्तर पर 1/3 अंक की निगेटिव मार्किंग

न्यूनतम उत्तीर्ण प्रतिशत:

  • सामान्य (UR) और EWS: 40%
  • OBC: 30%
  • SC: 30%
  • ST:25%

महत्वपूर्ण: CBT 1 केवल स्क्रीनिंग परीक्षा है। इसमें प्राप्त अंकों को फाइनल मेरिट लिस्ट में नहीं जोड़ा जाएगा। केवल CBT 1 पास करने वाले उम्मीदवारों को RRB-wise रिक्तियों के 15 गुना अनुपात में CBT 2 के लिए शॉर्टलिस्ट किया जाएगा।

2. CBT-2 (Computer Based Test-2)

CBT-2 परीक्षा भी ऑनलाइन माध्यम से आयोजित की जाएगी। ये 2 भागों में होगी:

पार्ट विषय प्रश्नों की संख्या अंक समय
Part A गणित, सामान्य बुद्धिमत्ता और तर्कशक्ति, सामान्य विज्ञान, समसामयिक घटनाएं 100 100 90 मिनट
Part B संबंधित ट्रेड (Relevant Trade) 75 75 60 मिनट
कुल 175 175 2 घंटे 30 मिनट

   मार्किंग स्कीम:

  • हर सही उत्तर पर 1 अंक
  • हर गलत उत्तर पर 1/3 अंक की निगेटिव मार्किंग

   नोट:

  • Part B में न्यूनतम उत्तीर्ण होना अनिवार्य है।
  • CBT 2 के अंक, फाइनल मेरिट सूचि में जोड़े जाएंगे।

3. CBAT (Computer Based Aptitude Test)

      • केवल ALP पद के लिए
      • क्वालिफाइंग नेचर
      • कोई नेगेटिव मार्किंग नहीं

4. Document Verification & Medical Test

CBAT (Aptitude Test) का पैटर्न

CBAT टेस्ट केवल उन्हीं उम्मीदवारों के लिए है जिन्होंने CBT-2 Part B क्लियर किया हो। यह मापता है:

      • ध्यान और एकाग्रता
      • तर्कशक्ति
      • डेटा विश्लेषण
      • निर्णय क्षमता

  महत्वपूर्ण बातें  

      • यह क्वालिफाइंग नेचर का होगा
      •  कोई नेगेटिव मार्किंग नहीं
      • 5 प्रकार के टेस्ट होंगे
      • प्रत्येक सेक्शन में 42 अंक

आवेदन शुल्क (Application Fees of RRB ALP Vacancy 2025)

श्रेणी शुल्क
सामान्य / ओबीसी ₹500
SC/ST/PwD/महिला/ट्रांसजेंडर/ईडब्ल्यूएस ₹250

आवेदन प्रक्रिया (RRB ALP Vacancy 2025 Apply Online)

      1. आधिकारिक वेबसाइट पर जाएं – https://www.rrbapply.gov.in/
      2. Apply Online” लिंक पर क्लिक करें
      3. आवश्यक डिटेल्स भरें
      4. फोटो, सिग्नेचर व दस्तावेज अपलोड करें
      5. शुल्क जमा करें
      6. आवेदन को सबमिट करें व प्रिंट निकालें

RRB ALP Vacancy 2025 सिलेबस

RRB ALP Vacancy 2025 की परीक्षा में सफल होने के लिए उम्मीदवारों को विस्तृत सिलेबस की जानकारी होना अत्यंत आवश्यक है। परीक्षा दो चरणों में होती है – CBT 1 और CBT 2। दोनों चरणों का सिलेबस नीचे विषयवार बताया गया है:

RRB ALP CBT 1 2025 Syllabus

विषय महत्वपूर्ण टॉपिक्स
गणित (Mathematics) लाभ और हानि (Profit & Loss), बीजगणित (Algebra), क्षेत्रमिति (Mensuration), प्रतिशत (Percentage), समय और कार्य (Time & Work), समय और दूरी (Time & Distance), ब्याज (Simple & Compound Interest), संख्या प्रणाली (Number System), BODMAS, दशमलव और भिन्न (Decimals & Fractions), LCM और HCF, अनुपात और समानुपात (Ratio & Proportion), वर्गमूल (Square Root), आयु गणना (Age Calculations), पाइप और टंकी (Pipes & Cistern), कैलेंडर और घड़ी (Calendar & Clock)
रीजनिंग (General Intelligence & Reasoning) संबंध (Relationships), वाक्य और निष्कर्ष (Syllogism), डेटा पर्याप्तता (Data Sufficiency), निर्णय लेना (Decision Making), उपमा (Analogy), श्रृंखला (Series), वेन आरेख (Venn Diagram), वर्गीकरण (Classification), दिशा ज्ञान (Directions), कथन-तर्क (Statement & Arguments), कोडिंग-डिकोडिंग (Coding-Decoding), क्रमच्युत वाक्य (Jumbling), गणितीय क्रियाएं (Math Operations), विश्लेषणात्मक तर्कशक्ति (Analytical Reasoning)
सामान्य विज्ञान (General Science) भौतिकी (Physics) – बल, गति, ध्वनि, ऊर्जा; रसायन विज्ञान (Chemistry) – अम्ल, क्षार, लवण, तत्व; जीवविज्ञान (Biology) – मानव शरीर, पोषण, रोग, कोशिका; पर्यावरण (Environment); विज्ञान और तकनीक (Science & Tech in Daily Life)
सामान्य जागरूकता (General Awareness of Current Affairs) राजनीति (Polity), अर्थव्यवस्था (Economy), पुरस्कार और सम्मान (Awards & Honors), खेल (Sports), रेलवे अपडेट्स (Railway Updates), कला और संस्कृति (Art & Culture), वर्तमान घटनाएं (Current Affairs), स्थैतिक सामान्य ज्ञान (Static GK)

RRB ALP CBT 2 2025 Syllabus

भाग (Part) विषय (Subject) महत्वपूर्ण टॉपिक्स
Part A गणित (Mathematics) प्रतिशत (Percentage), लाभ और हानि (Profit & Loss), बीजगणित (Algebra), त्रिकोणमिति (Trigonometry), समय और कार्य (Time & Work), समय और दूरी (Time & Distance), साधारण और चक्रवृद्धि ब्याज (Simple & Compound Interest), क्षेत्रमिति (Mensuration), आंकड़े और आँकड़े विश्लेषण (Statistics), LCM & HCF, अनुपात और समानुपात (Ratio & Proportion), आयु आधारित प्रश्न (Age Questions), पाइप और टंकी (Pipes & Cistern), कैलेंडर और घड़ी (Calendar & Clock)
जनरल इंटेलिजेंस और रीजनिंग (General Intelligence & Reasoning) कोडिंग-डिकोडिंग (Coding-Decoding), कथन एवं निष्कर्ष (Statement & Conclusion), उपमा (Analogy), दिशा ज्ञात करना (Direction), डेटा पर्याप्तता (Data Sufficiency), वेन आरेख (Venn Diagram), वर्गीकरण (Classification), श्रेणी (Series), निर्णय लेना (Decision Making), गणितीय संचालन (Math Operations), पहेली और तर्कशक्ति (Puzzles & Reasoning), असमानता (Inequality), कथन एवं तर्क (Statement & Arguments)
सामान्य विज्ञान (General Science) भौतिकी (Physics): बल, गति, ऊर्जा, घर्षण
रसायन विज्ञान (Chemistry): रासायनिक अभिक्रियाएं, अम्ल-क्षार, धातु-अधातु
जीवविज्ञान (Biology): मानव शरीर, कोशिका, पोषण, रोग, पाचन, रक्त परिसंचरण
सामान्य जागरूकता (General Awareness of Current Affairs) वर्तमान घटनाएं (Current Affairs), रेलवे अपडेट्स, पुरस्कार एवं सम्मान, खेल समाचार, राष्ट्रीय-अंतर्राष्ट्रीय समाचार, बजट, सरकार की योजनाएं, नीति आयोग, कला और संस्कृति, स्थैतिक सामान्य ज्ञान (Static GK)
Part B प्रासंगिक ट्रेड (Relevant Trade) ITI/Engineering आधारित ट्रेड संबंधित प्रश्न – जैसे फिटर, इलेक्ट्रिशियन, मैकेनिकल, वेल्डर, मशीनिस्ट, वायरमैन आदि से संबंधित बेसिक तकनीकी ज्ञान (Trade-Specific Questions)।
नोट: Part B qualifying nature का होता है और इसमें न्यूनतम 35% अंक लाना अनिवार्य है।

तैयारी कैसे करें: बेस्ट बुक्स और टिप्स

Recommended Books:

विषय बुक
गणित Fast Track Arithmetic – Rajesh Verma
सामान्य विज्ञान Lucent’s General Science
रिजनिंग R.S. Aggarwal (Verbal & Non-Verbal)
ALP ट्रेड Arihant/Youth Competition Books (ITI-specific)

तैयारी टिप्स:

  • रोजाना 6-8 घंटे अध्ययन करें
  • पिछले वर्षों के पेपर हल करें
  • मॉक टेस्ट दें
  • ट्रेड पर विशेष ध्यान दें (CBT-2 Part B)
  • CBAT के लिए पजल व लॉजिकल ऐप्स से प्रैक्टिक्स करें

RRB ALP Vacancy 2025: वेतन संरचना

7वें केंद्रीय वेतन आयोग (7th CPC) के अनुसार, एक अस्सिटेंट लोको पायलट (Assistant Loco Pilot) की प्रारंभिक सैलरी ₹19,900 से ₹35,000 प्रतिमाह तक होती है। यह वेतन पोस्टिंग स्थान और मिलने वाले भत्तों के अनुसार अलग-अलग हो सकता है।

शामिल भत्ते:

  • मकान किराया भत्ता (House Rent Allowance – HRA)
  • महंगाई भत्ता (Dearness Allowance – DA)
  • यातायात भत्ता (Transport Allowance)
  • नई पेंशन योजना (New Pension Scheme – 10% कटौती)

RRB ALP Vacancy 2025 एडमिट कार्ड (Admit Card)

जिन उम्मीदवारों के आवेदन सफलतापूर्वक जमा हो जाते हैं, उन्हें परीक्षा तिथि से लगभग 4 दिन पहले RRB ALP Vacancy 2025 का एडमिट कार्ड जारी किया जाएगा। रेलवे भर्ती बोर्ड (RRB) परीक्षा से लगभग 10 दिन पहले उम्मीदवारों के लिए शहर की जानकारी (City Intimation) भी उपलब्ध कराएगा।

इससे संबंधित सुचना पंजीकृत मोबाइल नंबर पर SMS और ईमेल के माध्यम से भी भेजी जाएगी।

RRB ALP Vacancy 2025 उत्तर कुंजी (Answer Key)

CBT 1 और CBT 2  परीक्षा पूरी होने के बाद, रेलवे भर्ती बोर्ड (RRB) एक अस्थायी उत्तर कुंजी (Provisional Answer Key) जारी करेगा, जिसके माध्यम से उम्मीदवार अपने अनुमानित अंक निकाल सकेंगे और यदि कोई आपत्ति हो तो उसे दर्ज कर सकेंगे।

उपलब्ध आपत्तियों की जाँच के बाद अंतिम उत्तर कुंजी (Final Answer Key) जारी की जाएगी।

RRB ALP Vacancy 2025 परिणाम (Result)

RRB ALP Vacancy 2025 परीक्षा के प्रत्येक चरण के पूरा होने के बाद रेलवे भर्ती बोर्ड की आधिकारिक वेबसाइट पर ऑनलाइन परिणाम घोसित किया जायेगा, जिसमें अगले चरण के लिए योग्यता स्थिति (Qualifying Status) बताई जाएगी।

RRB ALP Vacancy 2025 का अंतिम परिणाम केवल CBT 2 और CBAT में प्राप्त अंकों के आधार पर तैयार किया जाएगा।

उम्मीदवारों को केवल ऑनलाइन माध्यम से ही अपना रिजल्ट चेक करने का विकल्प मिलेगा। डाक या किसी अन्य माध्यम से कोई सुचना नहीं भेजी जाएगी।

RRB ALP Vacancy 2025 कट ऑफ (Cut Off)

रेलवे भर्ती बोर्ड द्वारा असिस्टेंट लोको पायलट (ALP) पदों के लिए श्रेणीवार RRB ALP कट ऑफ मार्क्स परिणाम के साथ – साथ जारी किये जाएंगे। उम्मीदवार आगामी RRB ALP परीक्षा के स्तर को समझने के लिए पिछले वर्षों के कट ऑफ अंको का संदर्भ ले सकते हैं।

Zone Cat UR SC ST OBC EWS
Allahabad Gen 59.59 48.82 25.00 54.51 40.09
EXSM 40.24 31.08 31.06 49.53
Ahmedabad Gen 54.55 36.01 28.67 41.38 40.01
EXSM 42.67 32.76 32.57
Ajmer Gen 54.33 36.20 28.00 39.27 40.19
EXSM 40.56 55.47 31.53
Bengaluru Gen 58.50 42.12 31.25 47.17 40.08
EXSM 40.25 45.24 43.64 31.97
Bhopal Gen 57.26 45.00 38.07 48.55 40.00
EXSM 40.60 30.98 31.27
Bhubaneswar Gen 56.57 41.81 30.47 49.21 40.06
EXSM 40.66 36.91 30.31
Chandigarh Gen 60.00 50.51 34.18 54.63 40.08
EXSM 40.17 30.89 30.58 40.07
Chennai Gen 57.96 45.77 35.02 50.31 40.15
EXSM 40.01 34.26 32.21
Kolkata Gen 58.48 47.63 39.13 53.55 40.06
EXSM 40.22 30.58 30.14
Guwahati Gen 57.14 41.47 30.41 47.33 40.22
EXSM 40.43 38.12 30.47
Mumbai Gen 57.45 44.14 37.84 48.42 40.00
EXSM 40.55 37.08 32.15
Malda Gen 54.91 42.47 30.67 46.55 40.19
EXSM 40.33 30.75 32.03
Muzaffarpur Gen 58.26 42.50 33.17 49.26 40.01
EXSM 40.40 30.93 30.57
Patna Gen 59.47 45.30 34.26 51.74 40.29
EXSM 40.33 36.47 31.66
Ranchi Gen 58.00 45.01 34.56 50.76 40.17
EXSM 40.11 35.01 31.88
Siliguri Gen 56.26 40.89 29.74 48.25 40.00
EXSM 40.24 30.41 31.76
Secunderabad Gen 60.00 49.47 40.06 55.90 40.07
EXSM 40.41 38.51 31.88

अक्सर पूछे जाने वाले प्रश्न (FAQs – RRB ALP Vacancy 2025)

प्रश्न 1: RRB ALP Vacancy 2025 के लिए न्यूनतम योग्यता क्या है?

उत्तर: उम्मीदवार को 10वीं पास + ITI (NCVT/SCVT मान्यता प्राप्त) या इंजीनियरिंग में डिप्लोमा/डिग्री होनी चाहिए।

प्रश्न 2: RRB ALP Vacancy 2025 में चयन प्रक्रिया कितने चरणों में होती है?

उत्तर: चयन 4 चरणों में होता है – CBT-1, CBT-2, CBAT (सिर्फ ALP के लिए) और दस्तावेज सत्यापन।

प्रश्न 3: ALP और Technician भर्ती में क्या अंतर है?

उत्तर: ALP ट्रैन चलने में लोको पायलट की सहायता करता है, जबकि Technician इंजन और अन्य उपकरणों की मरम्मत व रखरखाव करता है।

प्रश्न 4: RRB ALP में CBAT क्या होता है?

उत्तर: CBAT (Computer Based Aptitude Test) एक मानसिक क्षमता परिक्षण होता है जो केवल ALP पद के लिए होता है। इसमें कोई नेगेटिव मेकिंग नहीं होती।

प्रश्न 5: क्या महिला उम्मीदवार RRB ALP के लिए आवेदन कर सकती हैं?

उत्तर: हां। महिला उम्मीदवार पूरी पात्रता के साथ आवेदन कर सकती हैं। रेलवे में महिला ALP की संख्या भी बढ़ रही है।

प्रश्न 6: RRB ALP Vacancy 2025 कौन-कौन से जोन के लिए है?

उत्तर: यह भर्ती पुरे भारत में विभिन्न RRB जोन जैसे – Ahmedabad, Ajmer, Bangalore, Kolkata, Chennai, Patna, Ranchi, Siliguri, Guwahati आदि के लिए है।

प्रश्न 7: क्या 2025 में RRB ALP भर्ती में EWS और OBC को आरक्षण मिलेगा?

उत्तर: हां, केंद्र सरकार के नियमों के अनुसार सभी आरक्षित वर्गों को आरक्षण मिलेगा।

निष्कर्ष (Conclusion)

RRB ALP Vacancy 2025 उन सभी युवाओं के लिए सुनहरा अवसर हैं जो रेलवे विभाग में सरकारी नौकरी पाना चाहते हैं। तकनीकी योग्यता रखने वाले ITI और डिप्लोमा धारकों के लिए यह भर्ती न सिर्फ स्थयीत्व देती है, बल्कि ट्रैन सञ्चालन जैसे जिम्मेदार पद पर कार्य करने का गर्व भी देती है।

यदि आप ALP बनने का सपना देख रहे हैं, तो अभी से अपनी तैयारी सुरु करें। पिछले वर्षों के प्रश्नपत्र हल करें, मॉक टेस्ट दें, और अपने चयन को सुनिश्चित करें।

Pravin Kumar

प्रवीन कुमार Rozgar Portal के लिए एक समर्पित कंटेंट लेखक हैं, जिन्हें सरकारी नौकरियों, परीक्षा परिणामों और सरकारी योजनाओं की सटीक जानकारी साझा करने का 5 वर्षों का अनुभव है। वे युवाओं को समय पर और विश्वसनीय अपडेट देने के लिए जाने जाते हैं।

Leave a Comment

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Scroll to Top